فرم فاکتور مادربرد چیست؟

یکی از مهم‌ترین نکاتی که هنگام خرید یا اسمبل سیستم باید به آن توجه کرد، فرم فاکتور مادربرد یا motherboard form factor است. فرم فاکتور در واقع استانداردی است که اندازه، چینش اسلات‌ها، محل پیچ‌ها و سازگاری مادربرد با کیس و قطعات دیگر را تعیین می‌کند. اگر مادربرد مناسب انتخاب نشود، ممکن است کارت گرافیک جا نشود یا حتی کیس بسته نشود! در ادامه ی این مقاله از رادین کامپیوتر به بررسی کامل انواع فرم فاکتورهای مادربرد و مزایا و معایب هرکدام می‌پردازیم.

فرم فاکتور چیست و چرا اهمیت دارد؟

فرم فاکتور مادربرد در واقع به اندازه فیزیکی، نحوه‌ی نصب و چیدمان اجزای آن گفته می‌شود و مشخص می‌کند مادربرد شما با چه نوع کیس، پاور و قطعاتی سازگار است. استانداردهای مختلفی برای این منظور وجود دارد، اما در بازار امروزه سه نوع فرم فاکتور مادربرد اصلی و پرکاربرد در بازار وجود دارد: ATX، Micro ATX و Mini ITX.

• ATX (استاندارد کامل و حرفه‌ای)

• Micro ATX (نسخه کوچک‌تر و اقتصادی‌تر)

• Mini ITX (کوچک‌ترین و فشرده‌ترین مدل)

نوع فرم فاکتور مادربرد تعیین می‌کند که مادربرد شما چند اسلات PCIe دارد، چند پورت رم پشتیبانی می‌کند، و چه اندازه کیس باید برای آن انتخاب شود.

مشخصات اصلی فرم فاکتور مادربرد ATX:

مادربردهای ATX بزرگ‌ترین و کامل‌ترین نوع هستند و معمولاً ابعادی حدود 30.5 در 24.4 سانتی‌متر دارند. این مدل‌ها بیشترین تعداد اسلات رم (معمولاً 4 عدد یا بیشتر)، چندین اسلات PCIe برای نصب کارت گرافیک یا کارت‌های توسعه، و تعداد زیادی درگاه USB، SATA و NVMe را ارائه می‌دهند. به‌دلیل فضای زیاد و فاصله مناسب بین قطعات، خنک‌کاری در این مادربردها بهتر انجام می‌شود و معمولاً گزینه‌ای ایده‌آل برای گیمرها و کاربرانی هستند که به دنبال عملکرد بالا و قابلیت ارتقاء زیادند.

• ابعاد استاندارد: 30.5 × 24.4 سانتی‌متر

• 4 اسلات رم (در اغلب مدل‌ها)

• تا 7 اسلات PCIe (برای کارت گرافیک و کارت‌های توسعه)

• پشتیبانی از چندین پورت SATA و M.2

مادربردهای ATX بهترین انتخاب برای کسانی هستند که به قابلیت ارتقاء بالا نیاز دارند — مثلاً اگر می‌خواهید چند کارت گرافیک نصب کنید یا سیستم مخصوص رندرینگ بسازید.

مزایای فرم فاکتور مادربرد ATX:

• بیشترین تعداد اسلات و پورت توسعه

• بهترین تهویه هوا در کیس‌های بزرگ

• ایده‌آل برای اورکلاک و سیستم‌های قدرتمند

معایب فرم فاکتور مادربرد ATX:

• نیاز به کیس بزرگ‌تر (Full Tower یا Mid Tower)

• قیمت بالاتر نسبت به مدل‌های کوچک‌تر

پیشنهاد: اگر گیمر حرفه‌ای هستید یا قصد ارتقاء بلندمدت دارید، مادربرد ATX انتخاب بی‌نقصی است.

مشخصات اصلی فرم فاکتور مادربرد Micro ATX :

Micro ATX نسخه‌ای کوچک‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر از ATX است که ابعادی حدود 24.4 در 24.4 سانتی‌متر دارد. این مادربردها معمولاً 2 الی 4 اسلات رم، یک یا دو اسلات PCIe و تعداد پورت‌های کمتر نسبت به مدل‌های ATX دارند، اما همچنان از نظر چیپست و عملکرد در سطح بالایی قرار می‌گیرند. به همین دلیل برای کسانی که می‌خواهند بین قیمت، اندازه و امکانات تعادل برقرار کنند، گزینه‌ای بسیار مناسب محسوب می‌شوند.

• ابعاد: 24.4 × 24.4 سانتی‌متر

• معمولاً 2 تا 4 اسلات رم

• 2 یا 3 اسلات PCIe

مادربردهای Micro ATX گزینه‌ای عالی برای کاربرانی هستند که می‌خواهند سیستمی جمع‌وجور ولی توانمند بسازند.
بسیاری از مادربردهای اقتصادی گیمینگ نیز از این نوع هستند.

مزایای فرم فاکتور مادربرد Micro ATX:

• قیمت مناسب‌تر

• پشتیبانی از اکثر پردازنده‌ها و کارت گرافیک‌ها

• قابلیت نصب در کیس‌های کوچک‌تر

معایب فرم فاکتور مادربرد Micro ATX:

• محدودیت در تعداد اسلات‌های توسعه

• تهویه ضعیف‌تر نسبت به ATX

📌 پیشنهاد: برای کاربرانی که بودجه متوسطی دارند و فقط از یک کارت گرافیک استفاده می‌کنند، Micro ATX گزینه‌ای ایده‌آل است.

مشخصات اصلی فرم فاکتور مادربرد Mini ITX:

Mini ITX کوچک‌ترین فرم فاکتور استاندارد مادربرد است که با ابعادی حدود 17 در 17 سانتی‌متر طراحی می‌شود. این نوع برای سیستم‌های کوچک، سبک یا اصطلاحاً SFF (Small Form Factor) ساخته شده و معمولاً فقط دو اسلات رم و یک اسلات PCIe دارد. مادربردهای Mini ITX به‌دلیل اندازه جمع‌وجور و مصرف انرژی پایین، برای سیستم‌های خانگی، اداری یا رایانه‌های رسانه‌ای (HTPC) بسیار محبوب هستند، هرچند محدودیت‌هایی در ارتقاء و خنک‌سازی دارند.

• ابعاد: 17 × 17 سانتی‌متر

• فقط 2 اسلات رم

• یک اسلات PCIe x16

Mini ITX کوچک‌ترین فرم فاکتور رایج است و بیشتر برای سیستم‌های HTPC، گیمینگ جمع‌وجور یا لپ‌تاپ‌های رومیزی (Small Form Factor PC) استفاده می‌شود.

مزایای فرم فاکتور مادربرد Mini ITX:

• اندازه بسیار کوچک

• ظاهر مینیمال و مدرن

• مناسب برای سیستم‌های قابل حمل یا محیط‌های محدود

معایب فرم فاکتور مادربرد Mini ITX:

• فقط یک اسلات PCIe (نمی‌توان کارت‌های توسعه متعدد نصب کرد)

• پشتیبانی محدود از رم و پورت‌های ذخیره‌سازی

• تهویه کمتر و احتمال گرم شدن بیشتر

پیشنهاد: اگر به دنبال ساخت یک سیستم گیمینگ کوچک و قابل حمل هستید، Mini ITX انتخاب هوشمندانه‌ای است.

مقایسه سه نوع فرم فاکتور پرطرفدار

انتخاب بهترین فرم فاکتور مادربرد برای نیاز شما

• 💻 برای گیمینگ و اورکلاک: ATX motherboard

• 🧾 برای استفاده خانگی و اداری: Micro ATX motherboard

• 🎮 برای سیستم کوچک و زیبا: Mini ITX motherboard

فرم فاکتور مادربرد مستقیماً روی قیمت نهایی سیستم، ابعاد کیس، تهویه و قابلیت ارتقاء در آینده تأثیر می‌گذارد.
پس قبل از خرید مادربرد، مطمئن شوید که کیس، پاور و سایر قطعات با آن سازگار هستند.

همچنین شما می‌توانید در فروشگاه رادین کامپیوتر از قیمت مادربرد با انواع سایز و فرم فاکتور را با بهترین کیفیت تهیه نمایید.